Categorieën

Haar naam te zeggen

Thema's: Deportatie, Identiteit, Jodenvervolging, Onderduiken

Locatie: Berlijn, Duitsland

Door: Jantien Fick

Dit verhaal is van Margot (1921). Ze werd in Berlijn geboren als Margot Anni Bentheim. In haar eerste jaren van onderduiken deed ze er alles aan om er niet Joods uit te zien: ze verfde haar haren, liet haar neus opereren en droeg een kruis in plaats van de gele ster. In 1944 werd ze gedeporteerd naar Theresienstadt in Tsjechië. Dit overleefde ze en ze vertrok na de bevrijding naar de Verenigde Staten.

PERSONAGESVERTELLER 1
VERTELLER 2
VERTELLER 3

Scène voor drie vertellers, die samen het verhaal van Margot met het publiek delen. Tussen de verschillende delen trekken ze steeds meer kleding aan en verwisselen ze van plaats. Dat doen ze steeds met haast. Tijdens de tekst staat iedereen direct weer stil, ook als de kleding nog niet helemaal goed is aangetrokken

Deel 1

VERTELLER 1Aan het begin van het jaar bereiden wij ons voor op de vlucht
In de avond van 20 januari 1943 zullen wij elkaar op het station zien
en dan op verschillende treinen stappen
We spreken kort voor vertrek nog een laatste keer af in de woning
VERTELLER 2De wind is koud
Ik loop langs het verhoogde treinspoor naar huis
Ik sla de Skalitzer Straße in en loop verder naar onze woning
Voor mij loopt een man, hij loopt precies bij ons huizenblok naar binnen
Ik volg hem
Op de één of andere manier voelt het niet goed
Op de tweede verdieping stopt hij, voor onze deur
Ik loop zonder na te denken door naar boven
en klop op de deur van onze buurvrouw
Zij zegt mij:
VERTELLER 3“Ze hebben je broer meegenomen
Je moeder is een uur geleden vertrokken
Ik heb het vanuit mijn raam kunnen zien
Ze heeft een bericht voor je achtergelaten”
VERTELLER 1“Probeer iets van je leven te maken”

Deel 2

VERTELLER 2Ik duik onder bij een vrouw in Siemensstadt
De vrouw komt altijd na middernacht terug
Vanuit de gang klinken soms stemmen, soms gelach
Het gelach van onbekende mannen maakt mij bang
Ik wil niemand zien en begraaf me in mijn deken
VERTELLER 1Een paar dagen later klopt er iemand op mijn deur
De vrouw bij wie ik onderduik, leidt mij naar haar slaapkamer
Op haar bed ligt een man
De deken komt tot zijn heupen
Hij zegt tegen mij:
VERTELLER 3“Kom bij mij liggen, dan kunnen we het leuk hebben samen”

Deel 3

VERTELLER 1Ik vind mijn neus wel mooi
Ze heeft een lichte kromming, maar is mooi smal
In een ander leven had ik het voorstel totaal absurd gevonden
Nu lijkt mij het idee volkomen logisch
VERTELLER 2Ik zou graag iemand anders willen zijn
Ik zou er graag minder Joods uitzien
Ik ben bang voor de mensen op straat
Iemand stuurt mij naar een arts, die mij kan helpen
VERTELLER 3“Hij heeft al veel neuzen geopereerd”

Deel 4

VERTELLER 3Op een gegeven moment kom ik aan bij een nieuwe familie
Soms brengen ze waren mee die ik op de zwarte markt kan verkopen
Ik draag ook een zak met koffie
Tijdens het lopen hoor je het geritsel en ontsnapt
de typische geur van gemalen bonen
Ik zorg ervoor dat ik niet te dicht bij iemand in de buurt kom
VERTELLER 2Later vraag ik me af waar ik de moed vandaan haalde
om ondergedoken rond te lopen en illegaal goederen te verkopen
Waarschijnlijk omdat ik toch al gedoemd was

Deel 5

Tijdens de volgende tekst worden langzaam weer enkele kledingstukken uitgetrokken

VERTELLER 1Op één van de laatste dagen van april 1944
komt ze uit één van de overvolle schuilkelders bij Bahnhof Zoo
Twee mannen komen naar haar toe gelopen
Ze vragen haar:
“Kunnen we je identiteitsbewijs zien?”
VERTELLER 2Haar identiteitsbewijs heeft geen foto
En zelfs als dat wel zo zou zijn,
ziet ze er nu totaal anders uit
VERTELLER 3Ze brengen haar mee naar het station voor controle
Ze is altijd bang geweest voor dit moment
VERTELLER 1Alleen had ze niet verwacht ook gelukkig te zijn
VERTELLER 2Ze had niet verwacht hoe goed het zou voelen
om na al deze tijd haar naam te kunnen zeggen
VERTELLER 3Zelfs als deze naam haar naar Theresienstadt leidt
ALLENMargot Anni Bendheim
Joods

In januari 2020 speelde de voorstelling ‘Die un-unsichtbarkeit (De on-zichtbaarheid)’ in Berlijn (regie: Jantien Fick en Alpa Welsch – productiehuis: Bühnenkunstschüle). Een voorstelling over hoe er hele groepen mensen onzichtbaar werden gemaakt en hoe wij deze verhalen nu weer zichtbaar kunnen maken.