Dit verhaal gaat over de synagoge van Alkmaar. Een gebouw met een bijzonder verhaal, omdat het verhaal van de deportatie van vele Alkmaarse Joden erin besloten ligt. Sinds de Tweede Wereldoorlog, toen de synagoge middenin een dienst moest sluiten vanwege een grote razzia, was de synagoge geen synagoge meer. Na jaren leegstand werd het een protestants geloofsgebouw. Pas sinds 2011 is de synagoge weer als synagoge in gebruik en is het opnieuw een belangrijk middelpunt van de Joodse gemeenschap van Alkmaar.
| PERSONAGES | ACTEUR 1 ACTEUR 2 ACTEUR 3 |
ACTEUR 1, 2 en 3 vertellen samen het verhaal aan het publiek
| ACTEUR 1 | Welkom in de synagoge van Alkmaar Wij hebben ons de afgelopen weken verdiept in de geschiedenis van Alkmaar ten tijde van de Tweede Wereldoorlog We spraken met ouderen die de oorlog hebben meegemaakt, en met kinderen daarvan, over hun herinneringen Nu delen we met jullie het verhaal van deze synagoge |
| ACTEUR 2 | Nu kent bijna niemand deze synagoge, maar dat was tot 1942 heel anders Alkmaar was een van de eerste plaatsen in Nederland waar Joden in vrijheid hun religie konden praktiseren En omdat steeds meer Joodse families zich in de buurt vestigden, werd in 1826 dit gebouw gekocht en omgebouwd tot synagoge Op 28 februari 1942 werd dat wat de laatste dienst zou blijken ruw verstoord door de Duitse bezetter Het gebouw werd ontruimd en in de dagen na de inval kregen alle Alkmaarse Joden het bevel zich te melden op het station, waar vanuit ze naar Amsterdam gestuurd werden Dat zou hun laatste woonplaats worden, voordat ze naar verschillende vernietigingskampen gedeporteerd werden Vele van deze Alkmaarders zijn niet meer teruggekeerd Ieder die omkwam wordt met het monument in deze synagoge herdacht Nu, maar ook in de dagen hiervoor en de dagen hierna, zullen alle namen genoemd blijven worden Zodat zij voortleven |
| ACTEUR 3 | De ontruiming van de synagoge had een lege, kille ruimte achtergelaten De rabbijn die de dienst had geleid op 28 februari 1942 was de laatste die het gebouw verliet Eén laatste keer keek hij de synagoge rond, voordat hij definitief het licht uit deed Het gebouw stond daarna tien jaar leeg De Hongerwinter had ervoor gezorgd dat er geen hout of kostbare spullen meer te vinden waren En in 1952 waren er van de oorspronkelijke Joodse gemeenschap nog maar zó weinig mensen over, dat er besloten werd over te gaan tot de verkoop van het gebouw De synagoge werd eigendom van de Baptistengemeenschap In het glas-in-lood werd de davidsster vervangen door een kruisje en al snel was er van het Joodse gebedshuis weinig meer te zien Dankzij Loes Citroen en de Stichting Alkmaarse Synagoge kwam het gebouw tien jaar geleden weer terug in de Joodse gemeenschap Zij kochten de synagoge terug van de Baptistengemeente en op 15 november 2011 werd het licht, dat zoveel jaren geleden door de rabbijn was uitgedoofd, door zijn kleinzoon weer aangestoken |
| ACTEUR 1 | Wie denkt dat antisemitisme alleen in de Tweede Wereldoorlog bestond, heeft het mis |
| ACTEUR 2 | Al eeuwenlang bestaan er periodes waarin jodenhaat opspeelt |
| ACTEUR 3 | Periodes waarin Joden verdreven worden en worden gedwongen op zoek te gaan naar een nieuwe vestigingsplaats Keer op keer op keer |
In 2018 ging de voorstelling ‘Geluid van stilte’ in première in Alkmaar (regie: Dorien Haan en Anne Stoop – productiehuis: Artiance). Een voorstelling in en over de synagoge van Alkmaar. Deze werd in 1942 op last van de Duitse bezetter gesloten, waarna de Joden werden gedeporteerd en de synagoge werd leeggeroofd. Het gebouw werd pas in 2011 weer opnieuw in gebruik genomen als synagoge en vormde op 4 mei het decor voor deze voorstelling. Verhalen over de synagoge van Alkmaar, en nog veel meer verhalen vanuit tien gemeenten in Noord-Holland, blijven bewaard in Regionaal Archief Alkmaar (https://www.regionaalarchiefalkmaar.nl/).