Deze tekst gaat over het snijvlak tussen realiteit en fantasie, feit en fictie. In oorlogstijd gebeuren de meest bizarre dingen, maar ontstaan ook de meest fantasievolle mythes. Wat is waarheid? Wat is verzonnen? Hoe weet je eigenlijk of iets waar is? En wie bepaalt dat?
| PERSONAGES | VERTELLER 1 VERTELLER 2 VERTELLER 3 VERTELLER 4 VERTELLER 5 VERTELLER 6 VERTELLER 7 VERTELLER 8 |
Iedereen staat op een rij en kijkt naar het publiek, alsof ze iets proberen in te schatten. Ze zijn verwachtingsvol
| VERTELLER 1 | Het zou kunnen Dat hier, op deze plek Waar wij zijn samengekomen Dat hier iets vreselijks is gebeurd |
| VERTELLER 2 | Wij kunnen dit echter niet zeker weten Onder druk van de buitengewone omstandigheden |
| VERTELLER 3 | De opmerkelijke situatie Zeg maar |
| VERTELLER 2 | De opmerkelijke situatie zeg maar Kunnen wij niet met zekerheid zeggen of hier daadwerkelijk iets vreselijks is gebeurd Dat is maar moeilijk te achterhalen Begrijpt u… |
| VERTELLER 1 | (op de man af) Weet u de waarheid? |
| VERTELLER 2 | Weet u de waarheid? |
| VERTELLER 3 | Weet u de waarheid? |
| VERTELLER 4 | Denkt u dat u de waarheid kent? Als het toen in die tijd – we hebben het over 1940 zo ongeveer hè – al moeilijk was de waarheid te achterhalen Dan is dat zo mogelijk nu nog moeilijker Toch? Het zou kunnen Dat Iemand een fout heeft gemaakt Iets niet heeft opgeschreven Iets vergeten is |
| VERTELLER 5 | Bewust Met opzet De feiten heeft verdraaid Of nagelaten |
| VERTELLER 4 | Dat zou kunnen toch? |
| VERTELLER 5 | En hoe gaan we de waarheid nog achterhalen als straks iedereen die de waarheid zou kunnen weten is gestorven? |
Stilte. Allen kijken naar het publiek
| VERTELLER 6 | Ik weet wat hier gebeurd is Misschien Hier is een man op een dag doodgeschoten Zomaar Hij liep op straat Een ommetje Hij deed een ommetje En toen schoot zo’n Duitser hem dood |
| VERTELLER 7 | Echt waar? |
| VERTELLER 6 | Zou kunnen… |
| VERTELLER 8 | Op een dag is hier Nou ja niet exact hier Maar even verderop Een Brits vliegtuig neergestort De piloot heeft met een parachute zijn toestel kunnen ontvluchten En is hier toen Precies hier Geland Op twee voeten |
| VERTELLER 7 | Echt waar? |
| VERTELLER 8 | Het zou kunnen… |
| VERTELLER 7 | Hitler zelf! |
Stilte
| VERTELLER 7 | Hitler zelf is hier geweest Daar zijn foto’s van Heb ik nu niet bij me Exact op deze plek |
VERTELLER 7 wijst naar de anderen
| VERTELLER 7 | Stond hij |
VERTELLER 7 zet de anderen in een houding
| VERTELLER 7 | Met zijn geliefde Zo staan ze hier Exact op deze plek Op de foto |
De foto wordt gemaakt
| VERTELLER 8 | Jij liegt |
| VERTELLER 7 | Ik Ik weet het niet meer goed… Ik dacht dat het hier was Die foto Maar het zou kunnen… Dat die foto van ergens anders was. Ik dacht… |
In mei 2016 speelde de voorstelling ‘Onder druk van de omstandigheden’ in Zwolle (regie: Jelle Zijlstra – productiehuis: Theater Young Ones). Een voorstelling over twee verdwenen Joodse families in Zwolle: het oude echtpaar Adelaar, dat samen zelfmoord heeft gepleegd toen zij de oproep voor transport kregen – en het mysterieuze gezin Krukziener, dat zich zou hebben verdronken in de Zwolse stadsgracht. Het eerste verhaal is goed gedocumenteerd en berust op feiten, het verhaal over de Krukzieners is mondeling overgeleverd en is dus niet met historische bronnen te onderbouwen. Deze verhalen leidden tot een zoektocht naar realiteit en fantasie.