Dit verhaal is van Wim, die vier of vijf jaar was toen de Tweede Wereldoorlog begon. Hij woonde met zijn gezin in de zijstraat van het Scholtenshuis in de binnenstad van Groningen (naast het Koetshuis, waar nu restaurant het Feithhuis is). Wim heeft nog veel herinneringen aan die tijd als buurjongen van het Scholtenshuis. Hij speelde er in de grote zaal, omdat zijn vader er conciërge was. Op een dag sprong er een gevangene uit het zolderraam. Hij was op slag dood. Een andere gevangene vluchtte en werd voor Wims huis doodgeschoten door de Grüne Polizei. Dat maakte veel indruk op Wim, maar hij was een kind. Hij heeft het er later nooit meer met zijn vader, die vast nog veel meer gruwelijkheden had gezien, over gehad.
| PERSONAGES | WIM (in piccolo-pakje) DIK EDDY HITLERJUGEND |
WIM en DIK zitten of staan samen op het toneel
| WIM | Vroeger man |
| DIK | Ja man, vroeger |
| WIM | Ik spreek 1944 |
| DIK | Acht jaar geleden |
| WIM | Grote markt, Groningen 1944 |
| DIK | Sigaretje? |
WIM en DIK roken er nog één, EDDY komt op
| EDDY | Wacht! WACHT jongens Ik hoor ook bij deze herinnering Ik hoor er ook bij! |
| DIK en WIM | Eddy! Edje! |
| WIM | Eddy hoort ook bij deze herinnering |
| EDDY | Dus, het is 1944? |
| WIM | Ja, en we wonen bij het Scholtenshuis |
| EDDY | Het Scholtenshuis: het voorportaal van de hel |
| DIK | Het Noordelijk hoofdkwartier van de SD De SD is de Sicherheitsdienst… Gestapo |
EDDY pakt een briefje en leest voor
| EDDY | De SD moest de Duitse orde in stand houden, de publieke opinie controleren En het verzet tegengaan Daarnaast deden ze de deportatie van bijna alle Joden uit het Noorden, Het werven van dwangarbeiders en het fusilleren van verzetsmensen |
| DIK | We zijn nog geen tien jaar We wonen in de zijstraat van het Scholtenshuis Achterdeur open Tuin in Over de binnenplaats Nog een deur en dan – |
| WIM | (verrukt) De grote zaal |
| DIK | Der Große Innenhof |
| WIM | Niemand durfde er te komen |
| DIK | Behalve ik |
| EDDY | En ik |
| WIM | Ik ben acht jaar Het is zes uur in de ochtend In mijn pyjama ren ik naar de grote zaal Helemaal alleen ben ik, denk ik Ik hoor laarzen Het is Dr. Ernst Knorr, hoofd Sicherheitspolizei afdeling 4-A De tweede verdieping Zweetkop Ogen als kogels |
| EDDY | Ik herinner me de conciërge van het Scholtenshuis Met zijn sleutelbos Jullie pa |
| WIM | Onze pa |
| DIK | Pa, wat is er op zolder? “Geen idee jongen” |
| WIM | Pa, waarom heeft dr. Ernst Knorr bloedvlekken op zijn pak? “Tomatensaus, jongen” |
| EDDY | De gevangenen zaten op zolder |
| WIM | Wisten wij niet |
| EDDY | Er was de verhoorkamer van Lenhoff, de beul Die had zijn kamer overgeverfd met bloed |
| DIK | Maar we hoorden nooit iets Geen geschreeuw Geen kraken van botten of kaken |
| EDDY | We horen soms schieten |
| DIK | In de kelder vinden we krantjes ‘Leest de waarheid’ |
| WIM | ‘De vrijheid wenkt! Reikt haar de hand!’ |
| EDDY | Ik vind een tekening; Hitler aan de galg |
| WIM | Oh! De Hitlerjugend |
| EDDY | De Hitlerjugend op de Grote Markt |
| HITLERJUGEND | Wacht, we komen eraan |
HITLERJUGEND komt op rennen, alle jongens doen met veel energie een bewegingsscène. Ze moeten een vlag op het midden van de grote markt veroveren. Deze jongens worden klaargestoomd voor het Duitse leger. Het gaat er hard aan toe
| WIM | Ik herinner me – niet kunnen slapen Uit mijn raam omhoog kijken Heel vaak omhoog kijken naar de zolder Ik zie nooit iets Maar dan op een avond, een man Ik zie een man staan – hij kijkt me recht aan – en springt BAF! Op onze binnenplaats |
| EDDY | Dood |
| DIK | Dood |
| WIM | 1945 Met deze ogen, zie ik ze graven Een groot gat in de binnentuin En ze gooien er papieren in en steken alles in de fik |
| EDDY | 1945 Het Scholtenshuis is in brand gestoken |
| WIM | De hele stad stond in brand De stad stonk naar benzine en rubber en Canada |
| EDDY | Hoe ruikt Canada? |
| WIM | Naar maple syrup Edje |
| ALLEN | HIER STOND HET HUIS VAN HET NAZISME VAN HAKENKRUIS EN SS HIER GAVEN ZIJ GERMAANSE LES IN GRUWELIJK SADISME HIER HEBBEN ZIJ, DIE VOOR VRIJHEID STREDEN ONMENSELIJK GELEDEN |
In mei 2014 speelde de voorstelling ‘Hier komt de nacht’ in Groningen (regie: Anika Abbing, tekst: Jorieke Abbing – productiehuis: Noord Nederlands Toneel). Een voorstelling over de spanning en verbittering na de oorlog, en over Het Grote Vergeten. Hoe doe je dat, leven in vrede? Nachtenlang zweten in de studentensoos? Bij de padvinderij? Dansen rond de meiboom? En hoe verhoud je je tot je ouders?