Dit verhaal is van een vrouw wiens opa bij de NSB zat. Ze heeft hem nooit ontmoet, omdat hij vlak voor de bevrijding van Nederland door het verzet werd doodgeschoten. Haar vader, die toen zeven jaar was, was daarbij. De vrouw is er nooit achter gekomen waarom haar opa bij de NSB zat. Was hij het eens met de idealen? Of was het puur een manier om te proberen te overleven? Ze heeft het hem nooit kunnen vragen.
Tekst voor één acteur, die het verhaal vertelt vanuit het perspectief van de dochter – dus de kleindochter van de opa die bij de NSB zat. De tekst kan ook door twee acteurs gespeeld worden
| DOCHTER | Mijn vader was vier toen de oorlog begon Mijn opa, mijn vaders vader, zat bij de NSB, sinds 1942 Dat is op aanbeveling van zijn broer geweest, hij zat bij de SS Mijn vader heeft daar tijdens de oorlog niet zo veel van meegemaakt Alleen dat hij stiekem blaadjes moest rondbrengen Dat is het enige wat hij met de NSB deed Zijn vaders vader, mijn opa, is naar een opleidingskamp geweest in Enschede En toen is hij chauffeur van de Duitsers geworden Dat mocht hij alleen worden als hij lid was van de NSB Ik vraag me nog altijd af, het is een openstaande vraag: heeft mijn opa dat nou gedaan omdat hij daar echt in geloofde, in die ideologie van de NSB? Of heeft hij puur gedacht: ik heb een gezin, ik moet daarvoor zorgen en ik ga dit maar doen, want dan heb ik een inkomen Daar zullen we nooit achter komen Maar volgens mij was het… Overleven denk ik Toen mijn vader zeven was, twee weken voor de bevrijding, op 10 april, is hij met zijn vader hout gaan halen, want we woonden in Den Haag in de Schildersbuurt Dat was echt een volkswijk, kleine huisjes, dicht op elkaar Ze hadden een groot gezin, en een hele zware Hongerwinter meegemaakt Met bloembollen eten en alles wat van hout was was al opgebrand Dus op die bewuste dag, 10 april, gingen ze het bos in, om hout te sprokkelen om te kunnen stoken Verder hadden ze niets meer |
Het volgende stuk wordt gespeeld vanuit het perspectief van de vader
| VADER | Op zondagavond lopen mijn vader en ik altijd door het bos “Mama helpen, hout zoeken,” had hij gezegd De waterige aprilzon scheen door de bomen, de bladeren knisperden onder onze voeten Het begon te schemeren Het was bijna gezellig Ook al zei mijn vader niks “We zitten bij de NSB,” had mijn vader eens gezegd Ik wist niet wat dat betekende Ik wist alleen dat mijn vader een held was! Hij was nooit bang Ook al had hij wel gezegd dat het in de stad steeds gevaarlijker werd, dus daarom moesten we hout halen in het bos Het bos werd heel donker, de bladeren van de volle bomen hielden de waterige aprilzon tegen Mijn vader pakte een grote stronk hout op Uit het niks hoorde ik geschreeuw “Vuile NSB’er!” Een schot En een stilte die ik nog nooit heb ervaren volgde Niet te vergelijken met de bombardementen in de stad Mijn held lag levenloos op de grond Stilte Dat was het enige wat ik ervaarde |
Het volgende stuk is weer vanuit het perspectief van de dochter
| DOCHTER | Dus toen is mijn opa doodgeschoten door het verzet En mijn vader was daarbij, op zevenjarige leeftijd In die periode zijn er, zeker in Den Haag, ontzettend veel mensen die lid waren van de NSB doodgeschoten door het verzet Het was toen al bekend dat de bevrijding er aan kwam Het Zuiden van Nederland was toen al bevrijd Dus in de periode van februari tot aan de bevrijding van Nederland zijn er heel veel NSB’ers doodgeschoten Waaronder mijn opa, waar mijn vader dus bij was Je moet je voorstellen dat je zeven jaar bent en dat je ziet dat je vader wordt neergeschoten Jouw vader, voor jou een held Kun je je dat voorstellen? |
In 2018 ging de voorstelling ‘Geluid van stilte’ in première in Alkmaar (regie: Dorien Haan en Anne Stoop – productiehuis: Artiance). Een voorstelling in en over de synagoge van Alkmaar. Deze werd in 1942 op last van de Duitse bezetter gesloten, waarna de Joden werden gedeporteerd en de synagoge werd leeggeroofd. Het gebouw werd pas in 2011 weer opnieuw in gebruik genomen als synagoge en vormde op 4 mei het decor voor deze voorstelling. Verhalen over de synagoge van Alkmaar, en nog veel meer verhalen vanuit tien gemeenten in Noord-Holland, blijven bewaard in Regionaal Archief Alkmaar (https://www.regionaalarchiefalkmaar.nl/).