Dit verhaal gaat over de Indonesische verzetsstrijder Mohammed Hatta (1902) en de Surinaamse verzetsstrijder Anton de Kom (1898). Zij streden voor de onafhankelijkheid van hun landen, die toen nog koloniën van Nederland waren. Hatta en De Kom realiseerden zich dat Nederland eerst bevrijd moest worden van de Duitse bezetter, voordat hun landen bevrijd kon worden van de Nederlandse bezetter. Beiden kwamen in Nederland te wonen. Het is onduidelijk of ze elkaar daar hebben ontmoet op één van de avonden die Hatta organiseerde, of dat ze elkaar zijn misgelopen. Maar hun verhalen vormden de basis voor deze scène, waarin de acteurs zich voorstellen hoe het gegaan zou kúnnen zijn.
| PERSONAGES | VERTELLER 1 / MOHAMMED VERTELLER 2 / ANTON VERTELLER 3 |
Scène voor drie vertellers, die samen het verhaal van Hatta en De Kom met het publiek delen
| VERTELLER 1 | In 1921 komt Mohammed Hatta naar Nederland om te studeren Ondanks dat hij een Indonesiër is, is het er wel één uit een welgestelde familie Binnen de inlandse groep had je een elite,- |
| VERTELLER 3 | Er is dus geld,- |
| VERTELLER 1 | Daar komt het wel op neer, dus Hatta kan en gaat studeren aan de Handelshogeschool in Rotterdam |
| VERTELLER 3 | De Erasmus Universiteit nu |
| VERTELLER 1 | Jep, – wacht even Hatta ging naar Nederland, ook om het land te bestuderen, om zich er uiteindelijk op die manier van te kunnen bevrijden Elke stap die hij zette stond in het teken van het onafhankelijk maken van Indonesië Het zich kunnen ontdoen van leven onder de druk en het juk van de bezetter |
| VERTELLER 2 | De Kom heeft een jaar eerder, in 1920, al kennis kunnen maken met het gure Nederlandse najaarsweer Het gebrek op maatschappelijke vooruitgang in Suriname is de doorslag voor hem de overtocht per boot naar Nederland te maken |
| VERTELLER 1 | Hatta sluit zich aan bij de Indische Vereeniging,- |
| VERTELLER 2 | Anton merkt op hoe Nederlanders niets weten van Suriname |
| VERTELLER 1 | Hatta verandert die naam in 1922 in de Indonesische Vereeniging Het eerste symbool voor een nieuwe natie |
| VERTELLER 2 | Als het Anton niet veel later ter ore komt dat Indonesische studenten bijeenkomen onder leiding van Hatta, sluit hij zich aan |
| VERTELLER 3 | Wij stellen ons voor: Eind jaren ‘20, Holland, Leiden |
VERTELLER 2 verandert in ANTON, VERTELLER 1 verandert in MOHAMMED
| ANTON | Bung Hatta Het is een eer… |
VERTELLER 1 stapt weer uit de rol van MOHAMMED
| VERTELLER 1 | Ehm, Bung Hatta betekent ‘kameraad, – vriend Hatta’ Zo goed kennen ze elkaar nog niet |
| VERTELLER 2 | Oh ja, nee natuurlijk |
VERTELLER 2 oefent even hoe de begroeting moet gaan en gaat een beetje nerveus verder
| ANTON | Heer Hatta, het is een eer u in lijve te mogen ontmoeten |
| MOHAMMED | Want u bent? |
| ANTON | De Kom,- |
| SAMEN | Anton |
| MOHAMMED | Ja, van u heb ik gehoord |
| ANTON | Werkelijk? |
| MOHAMMED | Belanda Hitam – Zwarte Hollander Wij hoorden u van duizenden kilometers aankomen ‘De West Indische oproerkraaier’ |
ANTON lacht ongemakkelijk
| ANTON | Met geheven hoofd en niet gevreesd schrijf en lees ik Net als u |
| MOHAMMED | U kwam een jaar voor mij, niet waar? Schreeuwen om rechtvaardigheid |
| ANTON | Ik schreeuw niet,- |
| MOHAMMED | – alleen van harder schreeuwen gaat niemand je beter verstaan, en toch, als het niet ontvangen wordt,- |
| ANTON | Dan verenig je, om gezamenlijk de borst te zwellen om met meerdere stemmen luider te klinken |
| MOHAMMED | Hierin zal ik u niet tegenspreken Het is een onmacht waarvan ik niet kan slapen, Anton Toch blijf ik het mezelf inprenten,- |
| ANTON | Daarom is het juist dat wij elkaar treffen Want wij, de West en de Oost kunnen,- |
MOHAMMED onderbreekt ANTON omdat hij zijn zin wil afmaken
| MOHAMMED | – toch blijf ik mezelf inprenten,- Ga de strijd aan nu je vrij bent; als ze je vleugellam hebben gemaakt in gevangenschap, probeer dan zoveel mogelijk kennis op te doen Veerkracht Wilskracht Sla uit, en strek en sluit |
MOHAMMED wil het gesprek beëindigen en weglopen
| ANTON | Wij, u en ik spreken dezelfde taal |
| MOHAMMED | Helemaal niet |
| ANTON | Opgegroeid in de wildernis verstaan wij ieder teken der geheimzinnige zwijgende taal van het oerwoud In ons verenigen zich de kracht en moed van de jaguar met de slanke vlugheid van onze herten Kaaimannen bevolken de rivieren en welbewust vinden wij door verwarde kluwen van varens en lianen onze weg Ons karakter is gekenmerkt door edele trots, die u en ik terugvinden in de wortels van onze stam |
| MOHAMMED | Wij delen eenzelfde trots,- maar uw strijd is nog groen Ik wek mijn broeders in het Vaderland en overal waar zij zich bevinden, op om, hoe donker en moeilijk de tijden ook zijn, te blijven vertrouwen in de eindoverwinning van onze zaak, door het besef, dat het gaat om onze heiligste goederen, namelijk lichaam, geest en land Ik wek mijn broeders,- |
| ANTON | Ik hoor mijn broeders,- |
| MOHAMMED | Binnen de Perhimpoenan Indonesia, – Bhinneka Tunggal Ika,- |
| ANTON | Eenheid in diversiteit |
MOHAMMED reageert gecharmeerd verrast
| MOHAMMED | U verstaat de taal,- |
| ANTON | Dat zei ik toch? Binnen uw bijeenkomsten groeit mijn politiek bewustzijn! En als er één manier is om ook het lot van Suriname en Curaçao op de agenda van het wereldcongres van de internationale LIGA te krijgen, dan is het via jullie! De omverwerping van het koloniale gezag in Nederlands-Indië Dat wil ik ook voor Suriname, mijn vaderland Verenig de krachten, de hoofden |
| MOHAMMED | Meneer de Kom, Belanda Hitam,- u spreekt goed, – beter dan de meesten van ons Indonesiërs Dat geef ik u mee,- maar,- |
| ANTON | – Gelijk met de bevrijding van Indonesië zal ook de vrijheid van West-Indië een feit zijn! |
| MOHAMMED | Genoeg! Op dit moment is noch Suriname noch Curaçao een object voor propaganda in de Kamer – jullie kolonie is te weinig ontwikkeld om aanspraak te kunnen maken op nationale soevereiniteit De West is een samenraapsel, een samen geplempt volk, – geen samenleving, geen eenheid, geen fundament! “Indonesië los van Holland”,- eerst Heb geduld,- zwarte Messias, heb geduld |
In mei 2018 ging de voorstelling ‘Hatta & De Kom’ in première in theater Bellevue in Amsterdam (regie: Nita Kersten – spel en muziek: Dionne Verwey, Francesca Pichel, Gery Mendes en Vernon Chatlein – dramaturgie: Loulou Sjerps – productiehuis: Orkater / Sir Duke). Een muzikale en ritmische voorstelling over de geschiedenis van de diaspora en de vergeten verhalen van twee overzeese verzetsstrijders. Het publiek werd meegenomen op een reis naar het vooroorlogse koloniale Holland, waarin de Surinaamse Anton de Kom en de Indonesische Mohammed Hatta strijden voor zelfstandigheid van hun land.