Categorieën

Wij stellen ons voor

Thema's: Nederlands-Indië, Verzetsstrijder, Voormalige koloniën

Locatie: Amsterdam, Indonesië, Suriname

Door: Esther Duysker

Dit verhaal gaat over de Indonesische verzetsstrijder Mohammed Hatta (1902) en de Surinaamse verzetsstrijder Anton de Kom (1898). Zij streden voor de onafhankelijkheid van hun landen, die toen nog koloniën van Nederland waren. Hatta en De Kom realiseerden zich dat Nederland eerst bevrijd moest worden van de Duitse bezetter, voordat hun landen bevrijd kon worden van de Nederlandse bezetter. Beiden kwamen in Nederland te wonen. Het is onduidelijk of ze elkaar daar hebben ontmoet op één van de avonden die Hatta organiseerde, of dat ze elkaar zijn misgelopen. Maar hun verhalen vormden de basis voor deze scène, waarin de acteurs zich voorstellen hoe het gegaan zou kúnnen zijn.

PERSONAGESVERTELLER 1 / MOHAMMED
VERTELLER 2 / ANTON
VERTELLER 3

Scène voor drie vertellers, die samen het verhaal van Hatta en De Kom met het publiek delen

VERTELLER 1In 1921 komt Mohammed Hatta naar Nederland om te studeren
Ondanks dat hij een Indonesiër is,
is het er wel één uit een welgestelde familie
Binnen de inlandse groep had je een elite,-
VERTELLER 3Er is dus geld,-
VERTELLER 1Daar komt het wel op neer,
dus Hatta kan en gaat studeren
aan de Handelshogeschool in Rotterdam
VERTELLER 3De Erasmus Universiteit nu
VERTELLER 1Jep,
– wacht even
Hatta ging naar Nederland, ook om het land te bestuderen,
om zich er uiteindelijk op die manier van te kunnen bevrijden
Elke stap die hij zette stond in het teken
van het onafhankelijk maken van Indonesië
Het zich kunnen ontdoen van leven onder de druk en het juk van de bezetter
VERTELLER 2De Kom heeft een jaar eerder, in 1920,
al kennis kunnen maken met het gure Nederlandse najaarsweer
Het gebrek op maatschappelijke vooruitgang in Suriname
is de doorslag voor hem de overtocht per boot naar Nederland te maken
VERTELLER 1Hatta sluit zich aan bij de Indische Vereeniging,-
VERTELLER 2Anton merkt op hoe Nederlanders niets weten van Suriname
VERTELLER 1Hatta verandert die naam in 1922 in de Indonesische Vereeniging
Het eerste symbool voor een nieuwe natie
VERTELLER 2Als het Anton niet veel later ter ore komt dat Indonesische studenten
bijeenkomen onder leiding van Hatta,
sluit hij zich aan
VERTELLER 3Wij stellen ons voor:
Eind jaren ‘20, Holland, Leiden

VERTELLER 2 verandert in ANTON, VERTELLER 1 verandert in MOHAMMED

ANTONBung Hatta
Het is een eer…

VERTELLER 1 stapt weer uit de rol van MOHAMMED

VERTELLER 1Ehm, Bung Hatta betekent ‘kameraad, – vriend Hatta’
Zo goed kennen ze elkaar nog niet
VERTELLER 2Oh ja, nee natuurlijk

VERTELLER 2 oefent even hoe de begroeting moet gaan en gaat een beetje nerveus verder

ANTONHeer Hatta, het is een eer u in lijve te mogen ontmoeten
MOHAMMEDWant u bent?
ANTONDe Kom,-
SAMENAnton
MOHAMMEDJa, van u heb ik gehoord
ANTONWerkelijk?
MOHAMMEDBelanda Hitam – Zwarte Hollander
Wij hoorden u van duizenden kilometers aankomen
‘De West Indische oproerkraaier’

ANTON lacht ongemakkelijk

ANTONMet geheven hoofd en niet gevreesd schrijf en lees ik
Net als u
MOHAMMEDU kwam een jaar voor mij, niet waar?
Schreeuwen om rechtvaardigheid
ANTONIk schreeuw niet,-
MOHAMMED– alleen van harder schreeuwen gaat niemand je beter verstaan,
en toch, als het niet ontvangen wordt,-
ANTONDan verenig je, om gezamenlijk de borst te zwellen
om met meerdere stemmen luider te klinken
MOHAMMEDHierin zal ik u niet tegenspreken
Het is een onmacht waarvan ik niet kan slapen, Anton
Toch blijf ik het mezelf inprenten,-
ANTONDaarom is het juist dat wij elkaar treffen
Want wij, de West en de Oost kunnen,-

MOHAMMED onderbreekt ANTON omdat hij zijn zin wil afmaken

MOHAMMED– toch blijf ik mezelf inprenten,- 
Ga de strijd aan nu je vrij bent;
als ze je vleugellam hebben gemaakt in gevangenschap,
probeer dan zoveel mogelijk kennis op te doen
Veerkracht
Wilskracht
Sla uit, en strek en sluit

MOHAMMED wil het gesprek beëindigen en weglopen

ANTONWij, u en ik spreken dezelfde taal
MOHAMMEDHelemaal niet
ANTONOpgegroeid in de wildernis verstaan wij ieder teken 
der geheimzinnige zwijgende taal van het oerwoud
In ons verenigen zich de kracht en moed van de jaguar
met de slanke vlugheid van onze herten
Kaaimannen bevolken de rivieren en welbewust vinden wij 
door verwarde kluwen van varens en lianen onze weg
Ons karakter is gekenmerkt door edele trots,
die u en ik terugvinden in de wortels van onze stam
MOHAMMEDWij delen eenzelfde trots,- maar uw strijd is nog groen
Ik wek mijn broeders in het Vaderland en overal waar zij zich bevinden, op om, hoe donker en moeilijk de tijden ook zijn,
te blijven vertrouwen in de eindoverwinning van onze zaak,
door het besef, dat het gaat om onze heiligste goederen,
namelijk lichaam, geest en land
Ik wek mijn broeders,-
ANTONIk hoor mijn broeders,-
MOHAMMEDBinnen de Perhimpoenan Indonesia,
– Bhinneka Tunggal Ika,-
ANTONEenheid in diversiteit

MOHAMMED reageert gecharmeerd verrast

MOHAMMEDU verstaat de taal,-
ANTONDat zei ik toch?
Binnen uw bijeenkomsten groeit mijn politiek bewustzijn!
En als er één manier is om ook het lot van Suriname en Curaçao op de agenda van het wereldcongres van de internationale LIGA te krijgen, dan is het via jullie!
De omverwerping van het koloniale gezag in Nederlands-Indië
Dat wil ik ook voor Suriname, mijn vaderland
Verenig de krachten, de hoofden
MOHAMMEDMeneer de Kom, Belanda Hitam,- u spreekt goed,
– beter dan de meesten van ons Indonesiërs
Dat geef ik u mee,- maar,-
ANTON– Gelijk met de bevrijding van Indonesië
zal ook de vrijheid van West-Indië een feit zijn!
MOHAMMEDGenoeg!
Op dit moment is noch Suriname noch Curaçao een object voor propaganda in de Kamer – jullie kolonie is te weinig ontwikkeld om aanspraak te kunnen maken op nationale soevereiniteit
De West is een samenraapsel, een samen geplempt volk,
– geen samenleving, geen eenheid, geen fundament!
“Indonesië los van Holland”,- eerst
Heb geduld,- zwarte Messias,
heb geduld

In mei 2018 ging de voorstelling ‘Hatta & De Kom’ in première in theater Bellevue in Amsterdam (regie: Nita Kersten – spel en muziek: Dionne Verwey, Francesca Pichel, Gery Mendes en Vernon Chatlein – dramaturgie: Loulou Sjerps – productiehuis: Orkater / Sir Duke). Een muzikale en ritmische voorstelling over de geschiedenis van de diaspora en de vergeten verhalen van twee overzeese verzetsstrijders. Het publiek werd meegenomen op een reis naar het vooroorlogse koloniale Holland, waarin de Surinaamse Anton de Kom en de Indonesische Mohammed Hatta strijden voor zelfstandigheid van hun land.