Dit verhaal is van Wim (Wilhelmus Lambertus) van de Wijngaert. Hij werd op 21 augustus 1925 geboren in Apeldoorn. Op 11 januari 1944 is hij overleden in Braunschweig in Duitsland. Wim was de oudste van een Katholiek gezin met zeven kinderen. Zijn verhaal werd verteld door Lidwien, het nichtje van Wim. Wim wordt herdacht op Nationaal Ereveld Loenen.
| PERSONAGES | ACTEUR 1 ACTEUR 2 ACTEUR 3 ACTEUR 4 ACTEUR 5 ACTEUR 6 ACTEUR 7 |
ACTEUR 1 en 2 vertellen samen het verhaal van Wim. De andere acteurs zijn in het eerste deel van de scène op de achtergrond aanwezig. Je kunt zelf bedenken wat zij doen; luisteren ze vanuit de verte mee? Beelden ze uit wat er wordt verteld? Of bedenk je nog een andere vorm?
| ACTEUR 1 | Wij hebben gesproken met Lidwien Ze vertelde het verhaal van Wim van de Wijngaert, haar oom Het begon als een heel normaal verhaal Wim wordt op 21 augustus 1925 geboren in Apeldoorn Hij krijgt zes broertjes en zusjes Wim is gek op scheikunde Thuis maakt hij zijn eigen scheikunde-werkplaats Hij zet al zijn reageerbuisjes zo neer, dat ze keurig met de etiketten naar voren staan |
| ACTEUR 2 | Op zijn zeventiende gaat Wim scheikunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam Hij schrijft vaak naar huis Studeren is druk! Maar het bevalt Wim goed Alles verandert als de oorlog uitbreekt In maart 1943 eisen de Duitsers dat alle studenten een loyaliteitsverklaring tekenen Heel veel studenten van de UvA weigeren Wim ook Hij besluit om onder te duiken |
| ACTEUR 1 | Maar Wim houdt het onderduiken niet lang vol Het is te rommelig en te onzeker en Wim is juist heel precies De Arbeitseinsatz is het enige alternatief Wim is pas zeventien, maar hij komt er niet onderuit Met drieduizend zevenhonderd andere studenten komt hij terecht in Kamp Erica, vlakbij Ommen Het is een werkkamp Wim moet zware boomstammen verslepen, de kampbewakers schoppen en slaan hem Na acht dagen moet hij naar Duitsland, in de Volkswagen-fabriek zet hij onderdelen voor vliegtuigen in elkaar |
| ACTEUR 2 | In december 1943 krijgt Wim difterie Hij wordt opgenomen in het ziekenhuis en krijgt daar ook problemen aan zijn longen Omdat Wim op zijn hemd een Katholieke medaille draagt, wordt er een priester bij geroepen |
| ACTEUR 1 | Thuis krijgen de broertjes en zusjes van Wim het nieuws te horen Zijn zusje is in alle staten Wat moet ze zonder haar grote broer! Wat is er met hem gebeurd! Veel aandacht krijgen de kinderen niet: ze krijgen één dag vrij van school, en dan moet iedereen gewoon weer verder Wim wordt ter plekke begraven in gewijde grond Later wordt het graf verplaatst naar de erebegraafplaats in Loenen |
| ACTEUR 2 | Ik zou denk ik radeloos zou zijn als ik in de situatie van Wim zat Ik wil zeggen dat ik de verklaring ook niet zou ondertekenen, maar ik weet niet of ik daar dapper genoeg voor ben Ik wil zeggen dat ik de rest van de oorlog zou onderduiken, maar zo lang alleen op een kleine plek zonder naar buiten te kunnen gaan? Ik denk niet dat ik dat aan zou kunnen Nu zit ik ook binnen, maar ik leef niet in angst om opgepakt te worden Ik ben niet bezig met overleven en ik maak geen beslissingen die mij misschien het leven kunnen kosten |
| ACTEUR 1 | Lidwien vertelde het verhaal heel kalm, dit was wel haar oom! Ik denk dat ik nóg boos en verdrietig zou zijn Ik vond het heel dapper dat Wim de keuze heeft gemaakt om te stoppen met onderduiken Het lijkt misschien niet heldhaftig en anderen vonden dat hij opgaf Maar onderduiken betekent chaos en onwetendheid En dat is nou precies waar Wim niet mee overweg kon gaan Wim was dapper genoeg om tegen zichzelf te zeggen dat het niks voor hem was, en dat dat oké was Ik weet niet of ik in staat ben om zo’n moeilijke keuze te maken en ik hoop dat ik dat nooit hoef te doen Mocht ik ooit in zo’n situatie terecht komen, dan zie ik Wim als voorbeeld |
Overgang. ACTEUR 3, 4, 5, 6 en 7 komen naar voren. Vanaf nu wordt er direct naar het publiek gepraat
| ACTEUR 3 | Als je toen, ergens in 1943 ofzo, vanaf de maan naar de aarde zou kijken, zou je dan zien dat het oorlog was? |
| ACTEUR 2 | Zouden kogels dan lijnen achterlaten, net zoals vliegtuigen dat doen? En misschien zie je die alleen van heel ver weg? |
| ACTEUR 4 | Zouden wolken misschien donkergrijs worden, door al het verschoten kruit |
| ACTEUR 1 | Of misschien gewoon omdat er zoveel gedonder was? |
| ACTEUR 5 | Misschien kan je het wel helemaal niet zien vanaf de maan |
| ACTEUR 3 | En vanaf een wolk dan? Kan je dan plassen bloed zien? |
| ACTEUR 6 | De ontregeling van het alledaagse? |
| ACTEUR 7 | Wat kan je zien vanaf een wolk? |
| ACTEUR 3 | Kan je in de kampen kijken? De onderduikers zien, de geheime kranten, Jodensterren? De angst in de hoofden, de voedselbonnen? |
| ACTEUR 7 | Kan je vanaf een wolk een held van een dader onderscheiden? |
| ACTEUR 4 | Een Jood van een Duitser? |
| ACTEUR 5 | Een Jap van een Indo? |
| ALLEN | Kan je oorlog zien vanaf een wolk? |
| ACTEUR 2 | Hoeveel afstand heb je nodig om een oorlog niet meer te kunnen zien? Niet meer écht? |
| ACTEUR 1 | Of kan je oorlog überhaupt niet zien van een afstand? |
In 2020 ging de podcast ‘Fluisterveld’ in première (regie: Hilde Tuinstra en Tijmen Dokter – in samenwerking met: Nationaal Ereveld Loenen). Dit is één van de alternatieve vormen waarmee Theater Na de Dam tijdens de eerste Covid19-lockdown van 2020 toch doorgang kon vinden. De hele podcast is te beluisteren via https://theaternadedam.nl/voorstelling/fluisterveld/.