Dit verhaal is van Fransje (1939). Zij werd geboren in het centrum van Maastricht. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak was Fransje één jaar oud. Tijdens de bevrijding van Maastricht in 1944, toen ze vijf was, schuilde ze samen met haar zwangere moeder en vijf broertjes en zusjes in de schuilkelders van de Sint Pietersberg.
| PERSONAGES | FRANSJE DIMPHY Dimphy speelde mee in de voorstelling, deze scène is gebaseerd op het gesprek dat zij met Fransje had) |
FRANSJE zit links vooraan en kijkt naar het publiek. Ze zit op een stoel en beweegt en klinkt fragiel, als een vrouw van tachtig. Ze is grappig, enthousiast en hartelijk. Ze lacht veel en vindt het leuk om haar verhaal te delen. FRANSJE blijft met haar blik op het publiek gedurende de scène. DIMPHY staat rechts. Ze schakelt tussen het telefoongesprek met FRANSJE en het naar het publiek praten, als een verteller
| FRANSJE | Hallo? |
| DIMPHY | Hallo Fransje, met Dimphy |
| FRANSJE | Ja… En met wie spreek ik? |
| DIMPHY | Met Dimphy! |
| FRANSJE | Met Dimphy Ja Nou leuk dat je belt! |
| DIMPHY | Hoe is het met u? |
| FRANSJE | Nou, ja, prima! |
| DIMPHY | Nadat Fransje me vertelt wat ze vandaag allemaal heeft gedaan, vraag ik haar of ze zich kort zou kunnen voorstellen |
| FRANSJE | Ik zal wel stotteren hè! |
Ze lachen
| DIMPHY | Maakt niet uit! |
| FRANSJE | Maakt niet uit Dat knippen jullie er wel uit |
| DIMPHY | Komt helemaal goed |
| FRANSJE | Nou Ik ben Fransje Povel Speleers En ik heb in september 1944 in de grotten van de Sint Pietersberg in Maastricht gelogeerd omdat onze familie werd geëvacueerd Oké? |
| DIMPHY | Ja, dankjewel! Fransje blijkt één van de tweeduizend mensen te zijn die in 1944 in de schuilkelders van de berg verbleven Ze was 1 jaar oud toen de oorlog uitbrak Ik vraag naar haar eerste herinnering |
| FRANSJE | Nou ik herinner me alleen dat toen ik een keertje… Want je onthoudt wat indruk heeft gemaakt, hè… In een apart kelderkamertje, daar sliepen mijn ouders En ik mocht toen daar ook een keertje slapen en toen ging er een luchtalarm af, gevolgd door een bombardement En ik had toen als kind het idee dat daar met tafels en stoelen werd gesmeten Je hebt geen idee wat een bom is Dat lawaai, dat helse kabaal En ik dacht ‘oh, al die tafels en stoelen, die komen boven op me’ Dus ik gillen natuurlijk en krijsen om mijn mama, Maar mijn mama kwam niet, en waardoor was dat… |
| DIMPHY | Fransje vertelt me dat haar ouders het huis hadden verlaten Om in een andere, betere kelder de bombardementen af te wachten Ze waren Fransje in alle haast vergeten |
| FRANSJE | Ik had dus de ereplaats, maar ik was wel vergeten Kijk, zoiets onthoud je dan als kind |
| DIMPHY | Wat Fransje ook niet is vergeten, is haar tijd in de Sint Pietersberg Ze vertelt ons dat de Duitsers in bunkers boven op de berg zaten Er werd verwacht dat de geallieerden via Maastricht zouden trekken Uit angst voor een gevecht – dat achteraf gelukkig nooit heeft plaatsgevonden, werd een aantal mensen ondergebracht in de Sint Pietersberg |
| FRANSJE | Mama ging met haar zes kindertjes de berg in Daar was zo’n inham, herinner ik me Waar balen stro lagen en karbietlampen Er was geen elektriciteit Dat herinner ik me aan de geur Daar sliepen we dan En daar aten we dan ook uit gaarkeukens |
| DIMPHY | Ik ben onder de indruk van hoeveel Fransje zich nog herinnert Ze vertelt dat je bepaalde dingen nooit vergeet |
| FRANSJE | Ik denk de geur Dat blijft het langste hangen Die karbietlampen, dat het donker was Het was natuurlijk heel vochtig en benauwd En veel mensen En dat stro waar je dan op moest slapen Dat blijft hangen En dat het allemaal zo vochtig rook, en ja, donker Toch wel iets engs had het Ik denk dat ik me er niet veilig voelde Ik denk dat mama de veilige plek was Maar niet de grotten |
| DIMPHY | Tijdens het gesprek dwaal ik even af Ik stel me zo voor dat ik daar ben, op die plek waar Fransje ook zat En ik zie Fransje daar zitten tussen tweeduizend vreemden in een overvolle grot Het is er donker en het ruikt vochtig Ik ben opgelucht als ik mijn ogen weer open doe en zie dat ik hier ben in het theater |
In mei 2020 ging de podcast ‘Terwijl we binnen blijven’ in première (regie: Celine Daemen, assistent: Ezra Koppejan – productiehuis: Kumulus Maastricht). Een podcast waarin jongeren zich verdiepten in de verhalen over de grotten van Maastricht en op zoek gingen naar helden en mythen. Een zoektocht naar wat waar is, maar ook naar wat we graag willen geloven. Dit is één van de alternatieve vormen waarmee Theater Na de Dam tijdens de eerste Covid19-lockdown van 2020 toch doorgang kon vinden.