Kruidnagel, nootmuskaat, peper, kaneel, gember

Thema's: Bersiap, Koloniale oorlog, Nederlands-Indië, Voormalige koloniën

Locatie: Nederland, Zutphen

Door: Irene Kriek

Dit verhaal is gebaseerd op de ontmoeting tussen acht jonge Zutphenaren en Hetty, Jet, Bia, Joyce en Kees. Deze vijf Indische ouderen waren jong ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, maar vooral ook daarna. Want toen Nederland al bevrijd was, was het nog lang niet overal vrede. In voormalig Nederlands-Indië zou er nog een lange gewelddadige periode aankomen, de Bersiap. Hoe is het als ‘de bevrijding’ niet jouw bevrijding is?

PERSONAGESSAM
ROSAN
YOSAN
ROSA
DORA
CATO
PAPILLON
SIMON
(Dit zijn de makers en spelers van het project)

Alle acteurs lopen naar het publiek en vertellen samen het verhaal. Aan de zijkant van het podium staat een kok, die een grote pan soto (Indonesische soep) kookt. De geuren spelen een belangrijke rol in de verhalen

ROSAAls ik komijn ruik, ben ik in gedachten meteen terug bij mij thuis,
waar Abdelkader heerlijk eten klaarmaakte voor de lunch
CATODe geur van citroengras brengt me terug naar de pluktuin in de lente,
daar kwam ik als klein meisje altijd
YOSANCitroenblad doet me denken aan mijn moeder in de keuken
SIMONDe geur van geelwortel brengt me terug naar de postbank,
ik wandelde daar vroeger met mijn ouders
DORAAls ik peper ruik, denk ik aan mijn vakantie in Italië,
de gezellige straatjes van Rome
ROSANAls ik gember ruik denk ik aan thuis,
aan mijn moeder die gemberthee maakt in de avond
PAPILLONGember doet mij denken aan tuinieren
SAMIk moet bij de geur van gember aan mijn vader denken
als hij gaat koken
Hij kan heel lekker Indisch koken
YOSANIndisch?
SAMJa, eten uit Indonesië
Mijn voorouders komen er vandaan, ik ben een kwart Indisch
ALLENEcht?
SAMJa, mijn oma was Indisch
En mijn overgrootvader was een Parelduiker uit Nieuw-Guinea
ALLENCool
DORAIndonesië heeft een lange geschiedenis met Nederland,
en het begon allemaal met specerijen
ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
ROSANDaarom vertrok Cornelis Houtman als eerste
Op 2 april 1596 naar de Oost

Iedereen loopt kriskras door elkaar en staat dan stil om tegelijk te praten

ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
ROSADaarmee begon de uitbuiting die drie eeuwen zou duren

Iedereen loopt kriskras door elkaar en staat dan stil om tegelijk te praten

ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
SIMONNa het failliet van van de VOC neemt de Nederlandse staat
de gekoloniseerde gebieden over en noemt het Nederlands-Indië
ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
CATODe Nederlandse vlag wappert overal met haar rood, wit en blauw
ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
PAPILLONIn 1941 wordt Nederlands-Indië veroverd door Japan,
wat een einde maakt aan de Nederlandse kolonisatie
DORAVeel bewoners denken dat ze nu verlost zijn,
maar Japan blijkt niet de redder waar ze op hadden gehoopt
YOSANVeel mensen belanden in Japanse kampen om te werken

Iedereen loopt kriskras door elkaar en staat dan stil om tegelijk te praten

ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
SAMIn 1945 zorgt Amerika, als bondgenoot van Nederland,
voor het einde van de Japanse bezetting
ROSANDe atoombommen op Hiroshima en Nagasaki doden honderdduizenden Japanners,
dan geeft Japan zich over

Iedereen loopt kriskras door elkaar en staat dan stil om tegelijk te praten

ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
ROSAHierna begint de Bersiap tijd, de onafhankelijkheidsstrijd
PAPILLONSoekarno rekent af met alle buitenlandse invloeden,
waardoor ook Indo-Europeanen niet meer veilig zijn
Veel Indo-Europeanen vluchten naar Nederland

Iedereen loopt kriskras door elkaar en staat dan stil om tegelijk te praten

ALLENKruidnagel
Nootmuskaat
Peper
Kaneel
Gember
ROSANWilt u uw ogen even dicht doen?
Ruik de geur van de soto, van gember en koenjit, sereh en citroenblad
De geur brengt ons terug naar onze oudste herinneringen

Er gaat muziek aan en er wordt soto (Indische soep) uitgedeeld aan het publiek

ALLENSelamat Makan!
SIMONEet smakelijk

In 2022 ging de voorstelling ‘Nasi Sudah Menjadi Bubur (De rijst is allang tot pap gekookt)’ in première in Zutphen (regie: Irene Kriek – productiehuis: Woest Oost). Een voorstelling over de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië en de overgang naar de gewelddadige onafhankelijkheidsstrijd die daarop volgde. De voorstelling begon met een klein Indonesisch maal. Geur brengt ons terug naar onze oudste herinneringen…