Dit verhaal gaat over het leven van Maria Andres, één van de Limburgse ‘bevrijdingskinderen’ met een zwarte Amerikaanse soldaat als biologische vader. Zij was één van de eersten met een andere huidskleur in het katholieke Limburg. Hoe was het voor haar om hier op te groeien? Hoe reageren jongeren van nu op haar verhaal?
| PERSONAGES | VERTELLER 1 / JONGE MARIA VERTELLER 2 MARIA |
VERTELLER 1, 2 en 3 delen het verhaal van MARIA met het publiek. MARIA luistert en vult aan
| VERTELLER 1 | Dit is het verhaal van Maria Andres |
| MARIA | In feite ben ik een vreemde eend in de bijt |
| VERTELLER 1 | Maria is eigenlijk geen bevrijdingskind, maar een bezettingskind Ze werd in Duitsland geboren nog nét voor de bevrijding Na heel veel keren verhuizen woont ze nu in Zuid-Limburg |
| VERTELLER 2 | Op 24 juli 1946 wordt Maria Andres geboren in Neurenberg Haar moeder is Sofia Andres en haar vader een zwarte Amerikaanse soldaat die in Neurenberg werkte voor het Amerikaanse leger |
| MARIA | Ja Nazi-Duitsland, dat is echt een hopeloos land geweest Met die jodenvervolging en al die kampen En die vernietigingen en dat soort dingen En die Duitsers waren dus écht niet blij met de bezetting van Amerikanen en Engelsen en Polen en Russen Maar het ergste was dat die Amerikanen en ook Engelsen… Dat die ook ook zwarte soldaten bij zich hadden En ja, dat is dus echt niet Arisch Dat, ja… dat is bijna net zo erg als Joods zijn En dan krijgt zo’n Duitse vrouw nota bene een gekleurd kind Nou, dat kan niet – dat kan écht niet in Duitsland Toen werd ze dus eigenlijk min of meer gedwongen om me af te staan |
| VERTELLER 1 | Sofia woont een tijdje met haar dochtertje Maria in het huis van een dominee in Neurenberg En dan krijgt ze nog een kind van een andere zwarte soldaat Ze vertrekt met haar nieuwe baby’tje, niemand weet naar waar Maria is drie jaar oud en mag niet mee Ze wordt naar een tehuis gestuurd |
| VERTELLER 2 | In het tehuis zit ze niet zo lang Ze gaat naar een boerengezin, waar nog twee zwarte pleegkinderen wonen Ze lopen alle drie op blote voeten en ze gaan niet naar school Een bazige boer haalt haar elke dag uit bed Ze weet nog precies hoe hij haar onder haar oksels vastpakte Maria plast er in bed en ze doet nooit haar mond open Ze is doodsbang |
| VERTELLER 1 | Als Maria vijf jaar oud is, wordt ze in een tijdschrift ter adoptie aangeboden Gewoon – met een advertentietje |
| MARIA | Als vijfjarige in een Duits tijdschrift, welke weet ik niet meer En dat gebeurde hier in Nederland ook, dat zwarte kindjes ter adoptie werden aangeboden En dan denk ik: Joh… alsof het één of ander snoepgoed is! |
| VERTELLER 1 | Een Nederlands stel dat zelf geen kinderen kan krijgen adopteert haar Het zijn geleerde mensen |
| MARIA | Ja, dat waren echt professoren en weet ik veel wat Die werkten aan de universiteit Eerst in Zweden, en later kwamen ze naar Nederland |
VERTELLER 1 verandert in JONGE MARIA
| JONGE MARIA | Ik ben twaalf jaar en ik ga eens wat rondneuzen in de kelder van ons huis Daar vind ik een hele grappige broek met een embleem Ik trek de broek aan en ga ermee naar boven om aan mijn nieuwe moeder te laten zien Mag ik deze hebben, vraag ik Plots wordt ze heel boos Ze geeft me een draai om mijn oren en ik ren de trap op, naar boven Dat embleem… Dat was een SS-embleem Mijn adoptieouders waren fout in de oorlog |
JONGE MARIA verandert weer in VERTELLER 1
| VERTELLER 1 | Haar adoptiemoeder krijgt werk op een universiteit in Zweden |
| VERTELLER 2 | Negen jaar wonen ze in Zweden, dan gaan ze terug naar Nederland Haar moeder werkt steeds ergens anders Ze verhuizen héél Nederland door |
Allen noemen veel verschillende Nederlandse steden op, door elkaar heen
| MARIA | Constant een wisseling van scholen, ook dat is niet leuk Gevolg was dat ik geen echte vriendjes en vriendinnetjes maakte, want je ging toch weer weg |
| VERTELLER 1 | En dan zag ze er ook nog anders uit |
| MARIA | Ja, als enige gekleurde kind in die tijd Nu is dat heel anders Ik ben blij dat er zoveel gekleurde kinderen op school zijn Maar ik was de enige En ja, er waren wel Molukse kinderen, maar die Molukkers, die hadden hun eigen gemeenschap Dus alles wat anders was, werd niet geaccepteerd Alleen als er gesport moest worden werd ik als eerste gekozen Want ik kon hard met de bal slaan en ik kon heel hard lopen Dus dan wilden ze me wel in hun team hebben! Ik was stil en teruggetrokken Als ik voor sport werd gevraagd, dan zette ik me volledig in Maar daarna trok ik me weer terug |
| VERTELLER 1 en 2 | “Nou, dan ga ik maar weer” |
| MARIA | (lacht) Ja, nou zoiets Zo van: aju! Maar als ze me lijfelijk gingen plagen, met mijn kroeshaar… Je had van die kardebollen, die klitteballen, die gooiden ze in m’n haar En dan moest je dat eruit plukken, nou dat is afschuwelijk Toen heb ik ook echt teruggetimmerd En daar kreeg ik voor op mijn sodemieter |
| VERTELLER 2 | Terwijl ieder kind hetzelfde zou doen! |
| VERTELLER 1 | Les één van de kleuterschool: |
| VERTELLER 2 | Terugslaan! |
| MARIA | (lacht) Terugmeppen! Af en toe, niet altijd Nu heb ik zoiets, als er vervelende dingen gebeuren… Ik reageer niet, ik maak een grote boog eromheen Maar soms kan dat niet, en dan is het ook: Oké jongens, en nú ga je te ver |
Iedereen lacht
| MARIA | Later heb ik geleerd dat het beter is om je uit te spreken Want doen alsof er niks aan de hand is, daar word je ook niet beter van Eigenlijk ben ik uiteindelijk, door mijn kwetsbaarheid te laten zien, een sterker mens geworden |
MARIA gaat af of naar achter, VERTELLER 1 en 2 blijven over en praten tegen het publiek
| VERTELLER 1 | Wij hebben gesproken met Maria En zij heeft ons verteld dat als je boos bent ofzo Dat je dan gewoon ergens lekker op moet kunnen rammen en op moet kunnen slaan En ik wilde jullie dat ook even zelf laten ervaren, want is het is gewoon zo fijn als je even lekker alles zo – – BAAAAAAAAM Even weg kunt slaan |
| VERTELLER 2 | Ik zou zeggen: pak je pannetje en doe lekker met ons mee! |
| SAMEN | BAAAAAAAAM!!! |
In 2020 ging de podcast ‘Radio Anders’ in première (regie: Karlijn Hamer, spel/radiomakers: Nina Cals, Marciënne Hirsch, Josephine Janssen, Isabel Leijen, Lucy Mattheij en Bas Opgenoorth, montage: Niels Kuiters – productiehuis: Het Laagland). De podcast werd gemaakt met dank aan Maria Andres, Trudy Habets en Mieke Kirkels. Dit is één van de alternatieve vormen waarmee Theater Na de Dam tijdens de eerste Covid19-lockdown van 2020 toch doorgang kon vinden.De hele podcast is te beluisteren via https://theaternadedam.nl/voorstelling/radio-anders-2020/.