Dit verhaal gaat over de Indonesische verzetsstrijder Mohammed Hatta (1902) en de Surinaamse verzetsstrijder Anton de Kom (1898). Zij streden voor de onafhankelijkheid van hun landen, die toen nog koloniën van Nederland waren. Hatta en De Kom realiseerden zich dat Nederland eerst bevrijd moest worden van de Duitse bezetter, voordat hun landen bevrijd kon worden van de Nederlandse bezetter. Het koloniale verleden van Nederland is onlosmakelijk met hun verhalen verbonden.
| PERSONAGES | VERTELLER 1 VERTELLER 2 VERTELLER 3 |
Op de achtergrond zijn verschillende landkaarten te zien. In de voorstelling gebeurde dit digitaal, maar je kunt er ook voor kiezen om ouderwetse landkaarten te laten zien, of atlassen, of je kunt een andere vorm bedenken
| VERTELLER 1 | Anton de Kom werd op 22 februari 1898 geboren in Suriname Aan de Pontewerfstraat op Frimangron |
VERTELLER 1 wijst naar de kaart van Suriname
| VERTELLER 1 | Hier, Suriname Frimangron Frimangron betekent grond van de vrije mensen, – het is een stadswijk waar vroeger de vrije slaven zijn gaan wonen Frimangron Mijn ouders zijn daar ook geboren En ik zou willen zeggen dat De Kom… het nastreven van grond voor vrije mensen… altijd in zich heeft gedragen Dat het er met de paplepel in is geschoten, zeg maar Mag ik dat zeggen? |
| VERTELLER 3 | Je hebt het al gezegd |
| VERTELLER 1 | Anton was een geruisloos kind, – een dat je vergeet bij de bushalte als je niet oplet Hij nam de wereld tot in detail in zich op, niks ontging hem |
| VERTELLER 3 | Moet jij hem dan wel spelen? |
VERTELLER 1 negeert VERTELLER 3 en praat verder
| VERTELLER 1 | Hij las vooral, sprak niet veel, – behalve wanneer hij onrecht voelde Dan liet ie van zich horen, – vurig en fel Anton wilde van kleins af aan naar Nederland om meer te lezen, meer te leren Om daarna zijn Suriname vooruit te kunnen helpen Goed Ik zal ’t eerst allemaal even kort samenvatten, zodat we op dezelfde bladzijde zitten Dit is Nederland |
Er is een kaart te zien van het ‘oude’ Nederland, met de overzeese gemeenten
| VERTELLER 1 | En dit was Nederland een paar eeuwen terug Kijk eens wat een imperium! Zo een ieniemienielandje en dan zo rijk, oef! Hoe kwam dat zo? Nou, je had de WIC en de VOC, dit waren de Handelsposten Zo ontstond Nederland West en Nederland Oost De West en De Oost – in de Hollandse volksmond toen destijds… Dit is Nederland op de vooravond van de Tweede Wereldoorlog We zoomen even in op de kaart van Suriname Dit blauw is de Atlantische Oceaan En dit het ontoegankelijke Toemoek-Hoemakgebergte |
VERTELLER 1 wil doorgaan, VERTELLER 2 onderbreekt
| VERTELLER 2 | Kunnen we nog heel even terug inzoomen op Nederlands-Indië? |
VERTELLER 2 lacht verontschuldigend naar het publiek, de kaart laat nu Nederlands-Indië zien
| VERTELLER 2 | Ik bedoel, sorry hoor… Dit is dus Nederlands-Indië… De Oost Het huidige Indonesië Kolonie van Nederland van 1814 tot 1942, – of als we de Nederlandse geschiedenis moeten geloven, 27 december 1949 In ieder geval is de impact die de Nederlandse bezetting op Indonesië had, ontegenzeggelijk buitenproportioneel |
We zien de kaart van het huidige Indonesië
| VERTELLER 2 | Dit is Indonesië nu Zoals je kunt zien is de archipel niet één volledig geheel, maar bestaat zij uit meer dan 17.000 eilanden, meer dan 700 verschillende talen en een bevolking die tegenwoordig meer dan 260 miljoen mensen telt In de 17e en 18e eeuw focusten de Nederlanders zich vooral op de Molukken en Java, waarbij de bevolking van de Banda-eilanden, – die zie je hier, werd uitgemoord onder leiding van gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen, zodat Nederland daarmee de complete macht in handen had |
| VERTELLER 1 | Oh dus de Coentunnel in Amsterdam… – oh nee laat maar Sorry |
| VERTELLER 2 | Na het ontvolken van de eilanden richtte Pieterszoon Coen de eerste moderne plantages in, – gebaseerd op slavenarbeid, met slaven uiteraard geleverd by the VOC De eeuwen die op dit fundament volgen, vullen zich met gemengd bloed En in die mix begint de complexiteit Als je uit Indonesië komt kun je Nederlands-Indisch, Indonesisch, Indo, Javaans of Moluks zijn, – en waag het niet dit door elkaar te halen, want onder het juk van onderdrukking vocht men net zo hard naast elkaar, als tegen elkaar |
| VERTELLER 1 | Super complex |
| VERTELLER 2 | In de Tweede Wereldoorlog vochten velen voor Oranje, zonder daar ooit erkenning voor te krijgen Dit is trouwens ook precies met mijn familie gebeurd Mijn eigen opa overleefde drie jaar dwangarbeid onder de Jappen aan de Birmasiamsspoorlijn,- ook wel de Dodenspoorlijn genoemd, – om vervolgens na de capitulatie van de Jappen direct tegen de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders te moeten vechten |
Stilte
| VERTELLER 2 | En dit brengt me bij de man over wie we het vanavond hebben, Mohammed Hatta Geboren in 1902 op Sumatra en in de voetsporen van zijn politieke vader werd hij dé strijder die Indonesië haar onafhankelijkheid bracht Maar die onafhankelijkheid werd gegeven aan een compleet verscheurde gemeenschap waarin velen zich met trots, ook al waren zij geboren en getogen Indonesisch, – als Nederlands identificeerden Mensen als mijn opa en oma waren gedwongen te vluchten, naar Nederland, weg van hun broeders en zusters |
| VERTELLER 3 | Hatta de held? |
| VERTELLER 1 | Hatta de strijder |
| VERTELLER 2 | Het is maar net vanuit welk perspectief je het bekijkt |
In mei 2018 ging de voorstelling ‘Hatta & De Kom’ in première in theater Bellevue in Amsterdam (regie: Nita Kersten – spel en muziek: Dionne Verwey, Francesca Pichel, Gery Mendes en Vernon Chatlein – dramaturgie: Loulou Sjerps – productiehuis: Orkater / Sir Duke). Een muzikale en ritmische voorstelling over de geschiedenis van de diaspora en de vergeten verhalen van twee overzeese verzetsstrijders. Het publiek werd meegenomen op een reis naar het vooroorlogse koloniale Holland, waarin de Surinaamse Anton de Kom en de Indonesische Mohammed Hatta strijden voor zelfstandigheid van hun land.